Weblog 28 maart 2013, Alles over eieren
Er zijn veel vragen over de eileg, wat er met de eieren gebeurt als er territoriumgevechten zijn en wat als een vrouwtje verjaagt wordt die tegen de eileg aan zit.
Wanneer ‘weten’ de SV nu wanneer ze met het broedseizoen moeten beginnen? De reproductie bij vogels wordt beïnvloed door seizoensgebonden veranderingen, zoals klimaat, predatie risico, sociale interacties en de beschikbaarheid van nestplaatsen en voedsel. Interne lichamelijke ontwikkelingen in combinatie met deze externe factoren stimuleren de ontwikkeling van de geslachtsorganen.
Wanneer stopt de eileg? Onder invloed van stress wordt het hormoon cortisol aangemaakt, waardoor de concentratie hiervan in het lichaam van de vogel stijgt. Dit veroorzaakt het in regressie gaan (terugkeren naar de vorige situatie) van de reproductie organen. De ei-productie komt voor dit seizoen stil te liggen.
Hoe ontwikkelt zich een ei voordat deze het lichaam verlaat?

De eicel heeft een heel traject af te leggen, totdat deze als ei met schaal gelegd kan worden. In het eerste deel, het infundibulum vindt de bevruchting plaats, in het magnum vindt er toevoeging van water en eiwitten e.a. stoffen plaats, in de isthmus start de schaalvorming, welke in de uterus wordt voltooid. Als laatste komt het ei in de vagina (cloaca), waar het ei voor korte of langere tijd kan verblijven. De meeste roofvogels leggen eieren met een interval van 36-72 uur.

Wat gebeurt er met de eieren die het lichaam niet verlaten? Als de ovulatie (eisprong) plotseling stopt, bijvoorbeeld door trauma of stress worden de ontwikkelende follikels (ei-cellen) hemorrhagisch (bloedend). Dit resulteert in het in regressie gaan van de ontwikkelende eicellen en stopt de ei productie. Een reeds volledig volgroeid ei dat in de vagina zit zal in de regel het lichaam via de normale weg verlaten.
Hoe nu verder met de vrouwtjes VV en 2OR? Vorig jaar is gebleken dat de eileg bij 2OR tussen het 1^e en 2^e ei twee weken heeft stilgestaan. Waren het 2^e en 3^e ei van een nieuwe ‘serie’ of behoorden deze bij het 1^e ei? Of de eieren en dan speciaal het 2^e en 3e ei bevrucht waren is onbekend. Uit onderzoek van het laatste ei kon dit niet meer achterhaald worden. De grote vraag is nu of de eiproductie bij het huidige vrouwtje (VV) nog actief is of weer op gang is gekomen? Zij paart nog steeds met het mannetje maar zijn er nog eieren in ontwikkeling zodat bevruchting kan plaatsvinden en waar is 2OR, komt zij nog terug?
Met dank aan: dierenarts drs. Caroline Hommers

Weblog 28 maart 2013, Dominantie

Net zoals vorig jaar begint het er langzaam op te lijken dat er ook dit jaar geen succesvol broedsel zal zijn. Saai is het allemaal niet, elke dag zijn er weer nieuwe ontwikkelingen en weten we niet welke verrassingen ons de komende dagen zullen brengen. Het mannetje doet in ieder geval nog zijn uiterste best alhoewel de prooitjes steeds kariger worden en hoe lang houdt hij de vele paringen nog vol? De vrouwtjes doen het t.o.v. van elkaar allemaal een beetje minder, het lijkt erop dat ze elkaar een klein beetje accepteren en allebei een afwachtende houding aannemen. Het is allemaal een beetje soft, sterker nog te soft en zijn er volgens ons nog geen heftige territoriale gevechten geweest, kennen ze elkaar nog van vorig jaar? Buiten het broedseizoen reageren ze minder fel op vreemde soortgenoten maar nu zouden ze veel agressiever op indringers moeten zijn. VV zat tegen de eileg aan toen 2OR uit de vermeende dood herrees. Ogenschijnlijk nam 2OR gemakkelijk haar positie over totdat VV weer heel gemakkelijk de plaats van 2OR overnam. Vorig jaar ging het er gelukkig allemaal minder vreedzaam aan toe en vonden er vele gevechten plaats maar helaas konden ze toen niet afgemaakt worden. Dit klinkt misschien hard maar zo zit de natuur in elkaar, de sterkste zullen overleven en zo voor een sterk nageslacht zorgen. Een sterk dominant vrouwtje of mannetje accepteert geen indringers en zal zeer volhardend zijn om deze te verjagen, desnoods met de eigen dood tot gevolg. Territoriale gevechten nemen in hevigheid toe als de indringer niet van plan is om de broedlocatie te verlaten. Tijdens deze confrontaties kunnen zeer ernstige verwondingen opgelopen worden en zal de verliezende slechtvalk het gebied verlaten. In de meeste gevallen eindigen deze gevechten altijd op de grond waarbij de meest dominante en sterkste slechtvalk de ander onherroepelijk zal doden. Dit dominante vrouwtje of mannetje zal hierdoor succesvol zijn en haar of zijn genen kunnen verspreiden. In deze natuurlijke processen mogen wij alleen maar toeschouwer zijn en moeten wij niet willen ingrijpen. Maar het glas is met drie vogels nog steeds meer dan half vol dus hebben wij met Pasen in zicht nog steeds een klein beetje hoop op het eerste ei.

Weblog 26 maart 2013, Gevoelige Tijden Slechtvalken Tijden

Door de barre weersomstandigheden lijkt het of processen langzamer en rustiger verlopen en dat de natuur even stilstaat maar schijn bedriegt. Het gaat allemaal door maar minder voorspoedig dan we hadden gehoopt, er is weer onrust rond de toren en van monogamie is geen sprake. Eerst paarde het mannetje er lustig op los met VV, nu met 2OR en naar het schijnt nu ook met een tweede vrouwtje (VV?). Het verspreiden van zijn genen is de belangrijkste taak voor hem maar ook voor vrouwtjes slechtvalken. Als het vrouwtje 2OR bereidt blijft om met het mannetje te paren en zo de ei-ontwikkeling op gang kan komen zodat bevruchting plaats kan vinden is de kans op eileg nog steeds aanwezig. Het zag er naar uit dat dit allemaal dik in orde was maar er is dus weer een vreemd ongeringd vrouwtje die voor onrust zorgt en de eileg niet zal bevorderen. 2OR legde vorig jaar op 31 maart haar tweede ei en op 2 april haar derde ei dat geeft nog enige hoop maar na de eerste of tweede week van april wordt het toch echt allemaal minder rooskleurig. Territoriumgevechten na de eileg en de mogelijke gevolgen daarvan laten we dan gemakshalve nog maar even buiten beschouwing. De soap rond de slechtvalken gaat door en zorgen iedere aflevering weer voor nieuwe verrassingen. Gelukkig hebben wij hier geen invloed op en moeten wij geduldig afwachten of er dit seizoen nog eitjes komen.